ایران با وجود ظرفیت اسمی بیش از ۱۰۰ گیگاوات برق، همچنان به نیروگاههای حرارتی وابسته است. بر اساس آمارها، حدود ۷۸ درصد برق کشور از سوختهای فسیلی تولید میشود و سهم انرژیهای تجدیدپذیر تنها به ۲.۷ درصد میرسد. این در حالی است که بیش از نیمی از برق اروپا از منابع پاک و هستهای تأمین میشود؛ مقایسهای که فاصله جدی ایران با مسیر جهانی توسعه پایدار را آشکار میکند.
نیروگاههای حرارتی همچنان ستون اصلی تولید برق در ایران هستند و عمدتاً با سوختهای فسیلی مانند گاز طبیعی و نفت فعالیت میکنند. این مدل تولید انرژی اگرچه در کوتاهمدت پاسخگوی نیاز مصرف است، اما در بلندمدت با پیامدهای جدی همراه میشود؛ از جمله:
افزایش آلایندهها و تشدید بحران آبوهوا
مصرف گسترده سوختهای فسیلی و کاهش منابع طبیعی
هزینه بالای نگهداری و تعمیر نیروگاههای فرسوده
افزایش آسیبپذیری اقتصاد در برابر نوسانات قیمت جهانی انرژی
با وجود ظرفیتهای گسترده در حوزه خورشیدی، بادی و زمینگرمایی، سهم انرژیهای تجدیدپذیر در ایران تنها ۲.۷ درصد است. این رقم نتیجه سرمایهگذاری محدود، ضعف سیاستهای حمایتی و چالشهای زیرساختی در اتصال نیروگاههای تجدیدپذیر به شبکه برق است؛ مسائلی که توسعه این بخش را سالها عقب نگه داشته است.
اروپا طی سالهای اخیر با سیاستهای سختگیرانه محیطزیستی و سرمایهگذاری در فناوریهای نوین، توانسته بیش از ۵۰ درصد برق خود را از منابع تجدیدپذیر و هستهای تأمین کند. این رویکرد علاوه بر کاهش آلایندهها، وابستگی کشورهای اروپایی به سوختهای فسیلی را کاهش داده و امنیت انرژی آنها را تقویت کرده است.
مقایسه ترکیب تولید برق در ایران و اروپا نشان میدهد کشور ما همچنان فاصله قابلتوجهی با روند جهانی توسعه انرژیهای پاک دارد. در حالیکه اروپا وابستگی خود به سوختهای فسیلی را کاهش داده، بخش عمده برق ایران همچنان از نیروگاههای حرارتی تأمین میشود؛ وضعیتی که میتواند در سالهای آینده فشار بیشتری بر منابع انرژی، محیطزیست و اقتصاد کشور وارد کند.
کارشناسان معتقدند ایران برای کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی و تقویت امنیت انرژی، باید مسیر تازهای در سیاستگذاری انرژی اتخاذ کند. راهکارهای پیشنهادی عبارتاند از:
توسعه نیروگاههای خورشیدی و بادی متناسب با ظرفیتهای اقلیمی کشور
ایجاد مشوقهای مالیاتی و تضمین خرید برق برای سرمایهگذاران
تسهیل حضور بخش خصوصی و جذب سرمایه خارجی
ارتقای زیرساختهای شبکه و فناوریهای تولید برق پاک
فرهنگسازی برای افزایش مصرف انرژیهای پاک در جامعه
ایران با وجود ظرفیت بالای تولید برق، همچنان وابسته به نیروگاههای حرارتی است و سهم انرژیهای تجدیدپذیر به ۲.۷ درصد محدود شده است. این در حالی است که اروپا بیش از نیمی از برق خود را از منابع پاک و هستهای تأمین میکند. ادامه این روند میتواند کشور را از مسیر جهانی توسعه پایدار دور نگه دارد. آینده انرژی ایران نیازمند سیاستگذاری هوشمندانه، سرمایهگذاری گسترده و توسعه فناوریهای نوین است تا بتوان وابستگی به سوختهای فسیلی را کاهش داد و امنیت انرژی را در بلندمدت تضمین کرد.
